Zakłady Aktywności Zawodowej odgrywają istotną rolę w aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych w Polsce. Dzięki wsparciu finansowemu, jakie oferuje Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, ZAZ mogą oferować szereg programów i inicjatyw, które pomagają osobom niepełnosprawnym znaleźć swoje miejsce na rynku pracy.
W tym artykule przyjrzymy się bliżej, dla kogo jest, kto prowadzi, jak wygląda praca i finansowanie ZAZ.
Czym jest Zakład Aktywności Zawodowej?
Zakład Aktywności Zawodowej (ZAZ) to jednostka o specjalnym celu działania, jakim jest rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych.
Utworzenie takiego zakładu zależy od pozytywnej decyzji Wojewody. Wniosek o jego utworzenie mogą składać gminy, powiaty, fundacje, stowarzyszenia lub inne organizacje społeczne. Ważne, aby miały w swoim statucie wpisane, jako główne zadanie do realizacji rehabilitację zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych.
Dla kogo jest ZAZ?
Zakłady Aktywności Zawodowej przeznaczone są głównie dla osób, które posiadają orzeczenie o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub umiarkowanym. Zazwyczaj w zakładach takich pracują osoby z niepełnosprawnością intelektualną. Niemniej każdy z ZAZ swoją ofertę kieruje do osób z różnymi niepełnosprawnościami.
Czynnikiem decydującym o zatrudnieniu osoby niepełnosprawnej w Zakładzie Aktywizacji Zawodowej jest posiadanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności przez kandydata do pracy. To orzeczenie o stopniu umiarkowanym lub znacznym potwierdza status uprawniający do zatrudnienia w tej jednostce.
Jak zostać pracownikiem Zakładu Aktywności Zawodowej?
Zazwyczaj procesy rekrutacyjne jednostkach są starannie zaplanowane. Prowadzący tego typu zakład zdają sobie sprawę z obniżonych możliwości osób z niepełnosprawnością, które mogą pracować w ZAZ.
Potencjalnych pracowników ZAZ-y poszukują środowisku szkół specjalnych, WTZ-ów i organizacji pozarządowych.
W pierwszym kroku osoba z niepełnosprawnością jest zapraszana na zorganizowane spotkanie informacyjne. Wtedy to dowiaduje się ona o możliwości zatrudnienia, rodzaju zadań wykonywanych w zakładzie oraz harmonogramie, który będzie ją obowiązywał.
W kolejnym kroku podejmuje się rozmowę kwalifikacyjną. Wtedy to prowadzący zakład zapoznają się z możliwościami kandydata, jego potrzebami oraz umiejętnościami. Dla tej podstawie personel ZAZ-u decyduje, czy dany kandydat kwalifikuje się do przyjęcia do Zakładu Aktywności Zawodowej.
W jaki sposób Zakłady Aktywności Zawodowej realizują swoje zadania?
Ponieważ uczestnikami w tych placówkach są osoby z najcięższymi postaciami niepełnosprawności, zakłady muszą dostosować swoje usługi do możliwości zatrudnionych tam osób. W związku z tym podejście do pracownika jest zindywidualizowane. ZAZ powinien cechować się bezpiecznym środowiskiem pracy dla osoby niepełnosprawnej. Jego zadaniem jest wsparcie procesu zdobywania praktycznych umiejętności zawodowych z jednoczesnym wsparciem rehabilitacji społecznej.
Te zadania realizuje się poprzez:
- terapię zajęciową,
- szkolenia i warsztaty dla uczestników ZAZ,
- doradztwo zawodowe.
Jak wygląda dzień pracy osoby niepełnosprawnej w ZAZ?
Aby terapia i praca w placówce przebiegała harmonijnie, ustalony jest w każdym z zakładów ściśle określony regulamin oraz harmonogram dnia. Pomaga to osobom niepełnosprawnym w wykształceniu umiejętności pracowniczych i jednocześnie zadbać o zdrowie.
Podział dnia obejmuje pracę osób niepełnosprawnych na swoich stanowiskach oraz udział w terapii zajęciowej, aktywność rehabilitacyjną lub terapeutyczną. Pracowników, jak w każdym innym zakładzie obowiązuje przerwa w pracy.
Każdego dnia lub okresowo odbywa się podsumowanie osiągnięć i realizacji zadań. Dzięki temu osoby z niepełnosprawnością otrzymują komunikat zwrotny dotyczący ich faktycznych efektów pracy. Personel Zakładu Aktywności Zawodowej może zaś śledzić postępy każdego z uczestników ZAZ i projektować dalsze cele związane z aktywizacją zawodową konkretnego pracownika z niepełnosprawnością.
Osoby z niepełnosprawnością powinny pamiętać, że podejmując się pracy w ZAZ, będą mogły liczyć na wsparcie i indywidualne podejście. To powinno przełamać wszelkie obawy przed podjęciem tego typu zatrudnienia.
Jaka jest rola Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) w działalności ZAZ?
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) jest głównym źródłem finansowania dla Zakładów Aktywności Zawodowej.
PFRON oferuje dofinansowanie, które umożliwia ZAZ realizację programów rehabilitacji, warsztatów i szkoleń dopasowanych do potrzeb osób z orzeczeniem o niepełnosprawności. Dzięki temu ZAZ mogą skupić się na swojej misji, jaką jest wsparcie osób niepełnosprawnych w aktywizacji zawodowej.
PFRON finansuje nie tylko utworzenie ZAZ, ale także jego bieżącą działalność. W ramach kosztów działalności ZAZ ze środków PFRON mogą być finansowane m.in.:
- wynagrodzenia osób niepełnosprawnych,
- wynagrodzenia personelu zakładu,
- składki na ubezpieczenia społeczne,
- materiały, energia,
- usługi materialne i niematerialne,
- transport i dowóz niepełnosprawnych pracowników,
- szkolenia osób niepełnosprawnych i personelu zakładu,
- wymiana zamortyzowanych maszyn, urządzeń i wyposażenia.
Dofinansowanie oferowane przez PFRON może wynosić do 65% wszystkich kosztów związanych z utworzeniem ZAZ, a do 90% wszystkich kosztów związanych z działalnością ZAZ.
Jakie usługi mogą być prowadzone przez ZAZ?
Zakłady Aktywności Zawodowej zazwyczaj nastawione są na działalność usługową. Najczęściej zakłady te oferują usługi gastronomiczne, hotelarskie, krawieckie, florystyczne, piekarskie, introligatorskie, czy sprzątające. Niepełnosprawni pracują w pralniach i maglach, gospodarstwach ogrodniczych, pracowniach stolarskich i wielu innych miejscach.
Z uwagi na niepełnosprawność pracowników określone zadania są zindywidualizowane.
Niepełnosprawni pracownicy ZAZ nie mogą prowadzić działalności opierającej się na produkcji wyrobów przemysłu paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu w produkcie powyżej 1,5%. Podobne ograniczenie dotyczy produkcji wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem takich metali lub handlu wyrobami z tym związanymi.
Co wpływa na działalność i rozwój pracowników ZAZ?
Zakłady Aktywności Zawodowej są swego rodzaju trampoliną do dalszego rozwoju zawodowego swoich pracowników. Tutaj mogą oni nabyć doświadczenie, rozwinąć swoje umiejętności i poznać swoje faktycznie możliwości. Dzięki temu po okresie wdrażania zawodowego mogą znaleźć swoje miejsce na otwartym rynku pracy.
Ponieważ ZAZ-y nie są zmuszone do uzyskiwania przychodów umożliwiających ich działalność, personel może skupić się na wsparciu swoich podopiecznych w procesie rehabilitacji zawodowej oraz uspołecznieniu.
Dofinansowanie i zwolnienia podatkowe mają ważne znaczenie dla działalności i rozwoju Zakładów Aktywności Zawodowej. Dzięki nim ZAZ mogą zainwestować w rozwój swojej oferty, poprawić jakość świadczonych usług i zwiększyć swoją zdolność do pomocy osobom niepełnosprawnym.
Przychody będące wynikiem świadczonych usług przez osoby niepełnosprawne, dofinansowanie i zwolnienia podatkowe mogą również pomóc ZAZ w pokryciu bieżących kosztów działalności, co jest szczególnie ważne dla stabilności finansowej tych instytucji.
Trzeba pamiętać, że wsparcie PFRON odgrywa kluczową rolę w aktywizacji zawodowej osób w głębokim stopniu niepełnosprawnych, które nie mogą poradzić sobie na otwartym rynku pracy i w Zakładach Pracy Chronionej.
ZAZ to inwestycja w przyszłość osób niepełnosprawnych
Zakłady Aktywności Zawodowej odgrywają kluczową rolę w aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych w Polsce. Dzięki wsparciu finansowemu, jakie oferuje Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON), ZAZ mogą oferować szereg programów i inicjatyw, które pomagają osobom niepełnosprawnym znaleźć swoje miejsce na rynku pracy. Dzięki nim ZAZ mogą zainwestować w rozwój swojej oferty, poprawić jakość świadczonych usług i zwiększyć swoją zdolność do pomocy osobom niepełnosprawnym.
Osoby z niepełnosprawnością w tego typu placówkach mogą zdobyć pierwsze doświadczenie zawodowe. Mogą rozwijać swoje umiejętności zgodnie ze swoimi możliwościami. ZAZ dla pracownika z orzeczeniem bywa pierwszym miejscem, w którym może on poczuć swoją wartość. Jest to często punkt wyjścia do dalszej kariery zawodowej.
Inwestycja w ZAZ to inwestycja w przyszłość osób niepełnosprawnych. ZAZ-y bowiem mogą oferować szereg programów i inicjatyw, które pomagają osobom niepełnosprawnym znaleźć swoje miejsce na rynku pracy. Jest to istotne dla ich aktywizacji zawodowej i integracji społecznej.
Najczęściej zadawane pytania odnośnie ZAZ
Co to jest ZAZ?
ZAZ to inaczej Zakład Aktywności Zawodowej. Jest to placówka przeznaczona dla osób z głęboką niepełnosprawnością które nie potrafią poradzić sobie na otwartym rynku pracy i w ZPCH.
Kto może ubiegać się o dofinansowanie dla ZAZ?
O dofinansowanie z PFRON może ubiegać się podmiot prowadzący ZAZ, który spełnia określone kryteria. Wymagane jest m.in. posiadanie odpowiedniej infrastruktury, dostosowanej do potrzeb osób niepełnosprawnych, oraz realizacja programów wspierających rozwój zawodowy uczestników.
Kto może zostać uczestnikiem Zakładu Aktywności Zawodowej?
Uczestnikiem w takiej placówce może zostać osoba z niepełnosprawnością, która posiada orzeczenie o niepełnosprawności stopniu znacznym lub stopniu umiarkowanym.
Kto może zorganizować ZAZ?
Podmioty, które mogą utworzyć zakład aktywności zawodowej (organizatorzy) to: powiat, gmina, fundacja, stowarzyszenie, inna organizacja społeczna, której statutowym zadaniem jest rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych.
Jak wygląda proces rekrutacji do ZAZ-u?
Personel zakładu zwykle poszukuje kandydatów do pracy z niepełnosprawnością w szkołach specjalnych, WTZ-ach oraz w organizacjach skupiających osoby niepełnosprawne i ich opiekunów. Potencjalni kandydaci są zapraszani do wizyty w placówce. W kolejnym kroku przechodzą rozmowę kwalifikacyjną, po której personel opiniuje i podejmuje decyzję o zatrudnieniu danego kandydata.