Czy wiesz, że legitymacja osoby niepełnosprawnej to nie tylko formalny dokument, ale także narzędzie, które ułatwia codzienne życie i otwiera dostęp do licznych przywilejów. Jeśli masz orzeczenie o niepełnosprawności, warto wyrobić legitymację i korzystać z należnych Ci ulg. Proces jej uzyskania nie jest skomplikowany, ale wymaga dopełnienia kilku formalności – a my krok po kroku podpowiemy Ci, jak to zrobić.
W tym artykule znajdziesz odpowiedzi na wszystkie kluczowe pytania. Wyjaśnimy, gdzie złożyć wniosek, jakie dokumenty będą potrzebne i jak długo trwa wydanie legitymacji. Dowiesz się też, jak działa system ulg i jakie zniżki przysługują osobom ze znacznym, umiarkowanym i lekkim stopniem niepełnosprawności. Niezależnie od tego, czy chcesz taniej podróżować, odwiedzać muzea czy skorzystać ze zwolnień podatkowych – tutaj znajdziesz wszystkie niezbędne informacje, by w pełni wykorzystać możliwości, jakie daje legitymacja.
Jakie korzyści daje legitymacja osoby niepełnosprawnej?
Legitymacja osoby niepełnosprawnej to dokument, który nie tylko potwierdza Twój status, ale także daje dostęp do licznych ulg i przywilejów. Przyda Ci się szczególnie podczas podróży środkami transportu publicznego – zarówno pociągami i autobusami dalekobieżnymi, jak i komunikacją miejską. Dzięki niej możesz również skorzystać z tańszych biletów w muzeach, ZOO czy na basenach.
O przywilejach dla osób z konkretnym stopniem przeczytasz poniżej. Teraz przeprowadzimy Cię przez formalności.
Jak uzyskać legitymację osoby niepełnosprawnej?
Jeśli masz orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność lub jej stopień, możesz ubiegać się o legitymację osoby niepełnosprawnej. Dokument ten jest wydawany na Twój wniosek, który należy złożyć w odpowiednim Powiatowym Zespole ds. Orzekania o Niepełnosprawności (tym, który obejmuje Twoje miejsce zamieszkania). Wniosek może złożyć również Twój przedstawiciel ustawowy.
Za wydanie legitymacji odpowiada Powiatowy lub Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności.
Jakie dokumenty do wniosku o legitymację osoby niepełnosprawnej są potrzebne?
Aby otrzymać legitymację, musisz złożyć:
- wniosek o jej wydanie,
- kopię orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność (oryginał do wglądu),
- aktualne zdjęcie (3,5 x 4,5 cm).
Formularz znajdziesz w urzędzie lub na jego stronie internetowej. Dokumenty składa się w wersji papierowej, a przy składaniu pamiętaj o dowodzie tożsamości. Legitymacja wydawana jest bezpłatnie, ale jeśli ją zgubisz, duplikat kosztuje 15 zł.
Jak długo legitymacja osoby niepełnosprawnej jest ważna?
Okres ważności dokumentu zależy od Twojego wieku:
- do 5 lat – dla dzieci do 16. roku życia,
- do 10 lat – dla osób dorosłych poniżej 60. roku życia,
- na stałe – dla osób powyżej 60. roku życia.
Co zwiera wzór nowej legitymacji osoby niepełnosprawnej?
Od września 2017 roku legitymacja osoby niepełnosprawnej ma nową, plastikową formę. Jest bardziej trwała i wygodna niż wcześniejszy papierowy dokument. Osoby posiadające bezterminowe legitymacje sprzed tej daty nie muszą ich wymieniać – nadal są ważne.
Nowy dokument zawiera:
- dane osobowe i numer PESEL – dzięki temu zmiana nazwiska nie wymaga wyrabiania nowej legitymacji,
- zdjęcie właściciela,
- oznaczenia w alfabecie Braille’a,
- numer dokumentu,
- informacje o stopniu niepełnosprawności i jej przyczynie (opcjonalnie, na wniosek),
- datę ważności,
- dodatkowe napisy w języku angielskim i francuskim.
Kod QR na legitymacji początkowo sprawiał problemy techniczne – np. konduktorzy nie zawsze mogli go zeskanować, co uniemożliwiało potwierdzenie prawa do zniżek.
Jeśli nie zdecydujesz się na umieszczenie symboli niepełnosprawności, warto mieć przy sobie orzeczenie, by skorzystać z należnych przywilejów.
Jakie uprawnienia daje legitymacja?
Okazując dokument, możesz korzystać ze swoich przywilejów bez konieczności noszenia przy sobie orzeczenia o niepełnosprawności. To duże ułatwienie, bo legitymacja jest wygodniejsza i bardziej poręczna. Pamiętaj jednak, że w niektórych przypadkach możesz zostać poproszony o okazanie dowodu tożsamości.
Jakie ulgi przysługują osobom z legitymacją osoby niepełnosprawnej?
Niemal wszyscy posiadacze legitymacji osoby niepełnosprawnej mogą liczyć na:
- zniżki lub darmowe przejazdy komunikacją miejską,
- ulgę rehabilitacyjną,
- korzyści podatkowe,
- zniżki w instytucjach kulturalnych,
- zwolnienie z opłat za abonament radiowo-telewizyjny.
Uprawnienia dla osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności
Osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności posiadające legitymację (dawna I grupa inwalidzka) mogą skorzystać z ulg na przejazdy kolejowe:
- 37% zniżki na przejazdy w drugiej klasie pociągów pośpiesznych, ekspresowych, IC i EC,
- 49% zniżki na przejazdy w drugiej klasie pociągów osobowych.
Osoby niewidome ze znacznym stopniem niepełnosprawności mają jeszcze większe uprawnienia:
- 51% ulgi na przejazdy w drugiej klasie pociągów pośpiesznych, ekspresowych, IC i EC,
- 93% ulgi na przejazdy w drugiej klasie pociągów osobowych,
- 95% ulgi dla przewodnika osoby niewidomej, pod warunkiem że ukończył on 13 lat.
Dodatkowo osoby z niepełnosprawnością ruchową mogą zostać zwolnione z praktycznego egzaminu na prawo jazdy kategorii B, jeśli egzamin odbywa się w pojeździe przystosowanym do ich schorzenia.
Uprawnienia dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
Osoby niewidome z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mogą korzystać z:
- 51% ulgi na przejazdy w drugiej klasie pociągów pośpiesznych, ekspresowych, IC i EC,
- 93% ulgi na przejazdy w drugiej klasie pociągów osobowych,
- 95% ulgi dla przewodnika osoby niewidomej (musi mieć ukończone 13 lat).
Ulgi dla dzieci i studentów z niepełnosprawnością
Dzieci i młodzież ucząca się (do 24. roku życia) mają prawo do 78% ulgi na przejazdy w drugiej klasie pociągów, jeśli podróżują na trasie między miejscem zamieszkania a:
- placówką oświatową (szkołą, przedszkolem, poradnią psychologiczno-pedagogiczną, placówką wychowawczą),
- zakładem opieki zdrowotnej lub ośrodkiem rehabilitacyjnym.
Aby skorzystać z tej ulgi, trzeba mieć legitymację oraz dokument potwierdzający cel podróży, np. zaświadczenie o wizycie lekarskiej. Przejazdy do szkoły odbywają się na podstawie legitymacji szkolnej.
Czy będzie dostępna e-legitymacja?
Planuje się wprowadzenie cyfrowej wersji dokumentu w aplikacji mObywatel. Projekt miał zostać ukończony w pierwszej połowie 2023 roku.
Czy legitymacja ZUS daje takie same uprawnienia?
Orzeczenia wydane przez ZUS lub KRUS potwierdzają status rencisty, ale nie są równoznaczne z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności. Legitymacja ZUS nie uprawnia do ulg i przywilejów dostępnych dla osób niepełnosprawnych.
Legitymacja osoby niepełnosprawnej kluczem do wielu przywilejów
Legitymacja osoby niepełnosprawnej to dokument, który daje Ci dostęp do licznych udogodnień – od zniżek w transporcie, przez ulgi podatkowe, aż po zwolnienia z opłat RTV. Jej wyrobienie jest bezpłatne, a samo posiadanie ułatwia codzienne funkcjonowanie, eliminując konieczność noszenia przy sobie pełnej dokumentacji medycznej. Jeśli masz orzeczenie o niepełnosprawności, warto jak najszybciej ubiegać się o legitymację, aby nie rezygnować z przysługujących Ci praw.
Zwróć uwagę na to, że nie każda legitymacja potwierdza uprawnienia do ulg – dokument wydawany przez ZUS czy KRUS nie jest równoznaczny z legitymacją osoby niepełnosprawnej. Dlatego, jeśli chcesz korzystać ze zniżek i dodatkowych przywilejów, upewnij się, że posiadasz właściwy dokument. W przyszłości legitymacja będzie dostępna także w wersji elektronicznej, co jeszcze bardziej ułatwi jej użytkowanie i pozwoli na szybkie potwierdzenie uprawnień bez potrzeby noszenia fizycznej karty.
Źródła
- Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2017 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. poz. 1541)
- Przepisy ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 r. (Dz. U. z 2016 r. poz. 2046, ze zm.)