Wyobraź sobie taką sytuację: Twój pracownik przychodzi do Ciebie z dokumentem i mówi, że właśnie otrzymał orzeczenie o niepełnosprawności lub zrobił to kandydat do zatrudnienia. Co wtedy? To nie jest powód do stresu, ale sygnał, że trzeba wprowadzić kilka zmian. I wcale nie muszą być trudne.
W tym artykule pokażę Ci, krok po kroku, co zrobić, gdy pracownik przynosi orzeczenie o niepełnosprawności. Bez prawniczego żargonu, za to z konkretem i ludzkim podejściem.
Jakie orzeczenia może przynieść pracownik? Poznaj systemy
Zacznijmy od tego, że w Polsce aktualnie funkcjonują dwa systemy orzekania o niepełnosprawności. I choć oba mogą dotyczyć tej samej osoby, to ich cele są różne.
- Pierwszy system to orzeczenia do celów rentowych. Wystawiane są przez ZUS, KRUS albo inne instytucje ubezpieczeniowe. Znajdziesz tam określenia takie jak:
– częściowo niezdolny do pracy,
– całkowicie niezdolny do pracy,
– całkowicie niezdolny do pracy i samodzielnej egzystencji. - Drugi system to orzeczenia do celów poza rentowych. Tu w grę wchodzą powiatowe zespoły orzekające. One określają stopień niepełnosprawności jako:
– lekki,
– umiarkowany,
– znaczny.
Ważne: te dwa systemy się nie wykluczają. Można mieć oba orzeczenia jednocześnie.
Co musisz zrobić jako pracodawca, gdy dostaniesz orzeczenie?
Gdy już dostaniesz orzeczenie od pracownika, pojawia się pytanie: co dalej?
- Po pierwsze, skieruj pracownika na badania do medycyny pracy.
Lekarz medycyny pracy musi ocenić, czy pracownik może dalej wykonywać swoje obowiązki. Orzeczenie nie zwalnia Cię z tej procedury, to lekarz ma ostatnie słowo. - Po drugie, sprawdź, co wynika z orzeczenia.
Nie tylko stopień niepełnosprawności, ale też zalecenia: np. „unikać pracy w nocy”, „potrzebna praca siedząca”, „wskazana praca w indywidualnym tempie”. To dla Ciebie sygnał, że być może trzeba zmodyfikować zakres obowiązków albo dostosować warunki. - Po trzecie, pamiętaj o ochronie pracownika.
Osoba z orzeczeniem ma prawo m.in. do:
– krótszego wymiaru czasu pracy (7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo przy stopniu umiarkowanym lub znacznym),
– dodatkowego urlopu wypoczynkowego (10 dni roboczych rocznie),
– zwolnienia z obowiązku pracy w nocy i nadgodzinach,
– dodatkowe przerwy na gimnastykę lub odpoczynek, 15 minut dziennie.
Orzeczenie to nie tylko obowiązki. Poznaj realne korzyści dla Twojej firmy
Wielu pracodawców widzi w tej sytuacji wyłącznie wyzwania. Tymczasem… warto spojrzeć na to z drugiej strony. Pracownik z orzeczeniem to także możliwość pozyskania wsparcia finansowego.
Jakie korzyści da Ci orzeczenie pracownika:
- Dofinansowanie do wynagrodzenia z PFRON, im wyższy stopień niepełnosprawności, tym większe kwoty.
- Zwrot kosztów przystosowania stanowiska pracy, np. zakup specjalistycznego krzesła, lampy, oprogramowania czy windy.
- Zwolnienie lub obniżenie wpłat na PFRON, jeśli osiągniesz wymagany poziom zatrudnienia osób z niepełnosprawnością (6% w firmach prywatnych).
- Szansa na lepszy wizerunek, Twoja firma może być postrzegana jako społecznie odpowiedzialna, a to ma znaczenie dla klientów i partnerów biznesowych.
Orzeczenie niepełnosprawności pracownika naprawdę opłaca
Zatrudnienie osoby z niepełnosprawnością nie oznacza chaosu ani problemów. Przeciwnie, jeśli podejdziesz do tego z empatią i dobrze wdrożysz procedury, możesz stworzyć bardziej zgrany i zaangażowany zespół. Rozmawiaj z pracownikiem. Pytaj, czego potrzebuje. Dostosowanie stanowiska nie musi oznaczać rewolucji. Czasem wystarczy prosty gest, inne biurko, elastyczne godziny pracy czy wsparcie kolegów z zespołu.
Pamiętaj, to nie tylko obowiązek. To też szansa, żeby stworzyć bardziej różnorodne i otwarte miejsce pracy.
Co pamiętać, gdy pracownik przynosi orzeczenie o niepełnosprawności?
- Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, to nie koniec świata, to sygnał do działania.
- Sprawdź, jaki to typ orzeczenia i co się z nim wiąże.
- Skieruj pracownika na badania i zadbaj o dostosowanie stanowiska.
- Znaj swoje obowiązki, ale nie zapominaj o dostępnych korzyściach.
- Rozmawiaj, wspieraj i korzystaj z pomocy Państwowego Funduszu rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON).
Zadbaj o to, by osoba z niepełnosprawnością czuła się w Twojej firmie nie tylko bezpiecznie, ale też doceniona. To się po prostu opłaca: Tobie, zespołowi i całej organizacji.
Źródła
- https://niepelnosprawni.gov.pl/wp-content/uploads/2025/02/1.-System-orzecznictwa-o-niepelnosprawnosci-w-Polsce.pdf
- https://polityka-spoleczna.ipiss.com.pl/api/files/view/1477211.pdf
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19971230776/U/D19970776Lj.pdf
- https://www.pfron.org.pl/pracodawcy/dofinansowanie-wynagrodzen/materialy-informacyjne-oraz-instruktazowe/
- https://wolomin.org/wp-content/uploads/2018/11/informacja_pracodawcy_1.pdf