Jeśli właśnie zaczynasz pracę w nocy albo już od jakiegoś czasu działasz „na opak”, to pewnie wiesz, jak dziwnie potrafi się czuć człowiek, gdy cały świat śpi, a Ty właśnie otwierasz oczy. Zmęczenie, wywrócone na lewą stronę dni tygodnia, a w tle pytanie: jak radzić sobie z nocną zmianą? czy da się do tego przyzwyczaić?
Oczywiście nie jest to proste. Możesz jednak to sobie ułatwić, choć nie bez wysiłku. Pamiętaj, że zamiast walczyć z naturą, lepiej nauczyć się z nią współpracować. Poniżej znajdziesz konkretne wskazówki, które mogą naprawdę pomóc. Przetestowane, proste i życiowe.
1. Sen po nocce to świętość. Broń go jak skarbu
Nie ma nic gorszego niż wrócić z pracy i zamiast spać: scrollować telefon, ogarniać zakupy, odbierać paczkę od kuriera, zajmować się dziećmi etc. Serio! Twój mózg potrzebuje pauzy!
Zasada jest prosta: wracasz z pracy – jesz coś lekkiego – idziesz spać.
Nawet jeśli wszyscy dookoła właśnie zaczynają dzień. Zaciągnij rolety, wyłącz dźwięki w telefonie i powiedz bliskim: „Teraz mnie nie ma”. Nie bój się też pomocy technicznej: zatyczki do uszu, maska na oczy, klimatyzator. To nie fanaberia. To Twój ratunek.
2. Jedz tak, żeby nie zasnąć w połowie zmiany
Nocna praca rządzi się swoimi prawami, żołądek też to czuje. Dlatego zapomnij o ciężkich obiadach o północy. Lepsze będą lekkie posiłki, które nie obciążą Cię, ale dadzą energię: kanapki z dobrym białkiem, sałatka z kaszą, trochę orzechów, jogurt, banan.
Unikaj słodkości i „zapiekanek z automatu”. Przez chwilę może będzie lepiej, ale potem zaliczasz energetyczny zjazd. A kawa? Tak, ale najpóźniej na półmetku zmiany. Po godzinie 3:00 lepiej już jej unikać, jeśli chcesz zasnąć w domu.
3. Światło jest Twoim sterem. Naucz się nim kierować
Twój rytm biologiczny reaguje na światło jak kot na dźwięk puszki z jedzeniem.
- W nocy, potrzebujesz światła, żeby nie zasnąć. Dlatego, jasna lampa przy stanowisku pracy oznacza większą czujność.
- W dzień, musisz się go pozbyć, jeśli chcesz zasnąć. Dlatego wracając do domu, stosuj zasadę: ciemne okulary, zasłonięte okna, zero telewizora. Im mniej światła, tym szybciej zaśniesz.
4. Nie zapomnij o sobie, serio!
Łatwo wpaść w tryb: praca, sen, jedzenie, praca. A gdzie w tym wszystkim Ty? Praca w nocy potrafi zepchnąć psychikę na boczny tor. A potem człowiek nie wie, czemu ma wszystkiego dość. Dlatego rób coś dla siebie. Choćby 15 minut dziennie: spacer, kąpiel, dobra muzyka, cokolwiek, co da Ci reset. I rozmawiaj z ludźmi. Samotność w nocy potrafi przytłoczyć.
5. Masz prawo nie dawać rady
Nie każdy organizm ogarnia nocny tryb. I to jest OK. Jeśli czujesz, że nie wyrabiasz, stale jesteś zmęczony, boli Cię głowa, masz problemy z koncentracją albo zaczynasz się wycofywać z życia, nie lekceważ tego. To nie słabość. To sygnał, że trzeba zadbać o siebie albo… zmienić system.
Idź do lekarza medycyny pracy, zrób badania, sprawdź, co się dzieje. Lepiej działać wcześniej niż później żałować.
Jak radzić sobie z nocną zmianą?
Twój organizm Ci podziękuje, jeśli pracując w nocy, zaczniesz o niego szczególnie dbać i z nim współpracować. Poniższe wskazówki powinny być dla Ciebie niczym „amen w pacierzu„:
- Śpij porządnie po zmianie. Nie traktuj tego jako luksusu, to konieczność.
- Jedz mądrze. Lekkie, regularne posiłki to podstawa.
- Steruj światłem jak pilotem do ciała.
- Nie zapominaj o psychice, Twoja głowa też musi odpocząć.
- Gdy coś nie gra? Reaguj. Masz prawo czuć się źle.
Praca w nocy to sztuka balansu. Ale jeśli nauczysz się go łapać, noc przestaje być wrogiem. Trzymam za Ciebie kciuki.
Źródła
- http://jurasza.pl/wp-content/uploads/2015/07/Praca-zmianpowa-a-zaburzenia-snu.pdf
- https://zeszyty.fem.put.poznan.pl/pdf-126124-54057?filename=The%20impact%20of%20shift%20work.pdf
- https://www.researchgate.net/publication/311455859_Rownowaga_praca-zycie_pozazawodowe_droga_do_zrownowazonego_rozwoju_jednostki_Work-life_balance_-_the_way_to_sustainable_development_of_an_individual
- https://bibliotekanauki.pl/articles/609485.pdf
Czy można przyzwyczaić się do pracy nocą?
Tak, organizm może się stopniowo przyzwyczaić do pracy nocą, ale wymaga to stałego rytmu i odpowiedniej higieny snu. W dłuższej perspektywie może jednak dojść do zaburzeń zdrowotnych, jeśli brakuje regeneracji i światła dziennego.
Jak radzić sobie z nocną zmianą i brakiem snu?
Ważne jest, aby zadbać o regularny sen w ciągu dnia w zaciemnionym i cichym pomieszczeniu. Pomocne mogą być także drzemki, unikanie kofeiny przed snem i trzymanie się stałego harmonogramu.
Jak praca w nocy wpływa na zdrowie?
Praca w nocy może zaburzać rytm dobowy, co zwiększa ryzyko problemów ze snem, układem krążenia i metabolizmem. Długotrwałe nocne zmiany mogą też wpływać negatywnie na nastrój i koncentrację.